Czy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownicą w trakcie urlopu wychowawczego z powodu likwidacji stanowiska pracy?

Zgodnie z art. 1868 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy pracownik od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego aż do dnia zakończenia tego urlopu podlega ochronie przed wypowiedzeniem. Pracodawca przez wskazany okres nie może wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę. Ochrona przed wypowiedzeniem nie obowiązuje jedynie w przypadku ogłoszenia przez pracodawcę upadłości lub jego likwidacji oraz w sytuacji, gdy następuje rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Warto jednak wskazać, że możliwość rozwiązania umowy z pracownicą w trakcie trwania urlopu wychowawczego daje ustawa z dnia 13 marca 2002 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2016.1474 t.j.). W pierwszej kolejności należy podkreślić, że wspomniana ustawa będzie mieć jedynie zastosowanie do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Mniejsi pracodawcy nie będą mogli wykorzystać przepisów ustawy.

Art. 5 przywołanej ustawy wskazuje na zasady jakie mają zastosowanie  w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę w sytuacji zwolnień grupowych. Ustęp 5 wspomnianego artykułu uszczegóławia kiedy, w trakcie objęcia pracownika szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy. Ustawodawca wymienia m.in. pracowników, którzy są w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub ojcowskiego. Wśród ograniczeń nie wskazano natomiast urlopu wychowawczego. Biorąc pod uwagę treść art. 10 ust. 1 ustawy zasady te można zastosować również do zwolnień indywidualnych, obejmujących mniejszą liczbę zwalnianych pracowników od tych wymaganych w przypadku zwolnień grupowych.

Możliwość rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym w ramach przeprowadzanych zwolnień grupowych lub indywidualnych, określonych w ustawie, potwierdził Sąd Najwyższy. W uchwale z dnia 15 lutego 2006 r. o sygn. II PZP 13/05 Sąd Najwyższy wskazał, iż „Przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 1861 § 1 zdaniu drugim k.p.”. Jak podkreślono pracodawca ma prawo do dokonywania koniecznych zmian organizacyjnych, które wymuszać będą np. redukcje etatów. Co istotne, możliwość rozwiązania stosunku pracy przysługuje pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu.

Należy w takich sytuacjach pamiętać, że pracownikowi z którym rozwiązano umowę o pracę na podstawie przywołanej ustawy należy wypłacić odprawę pieniężną. W przypadku, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata odprawa stanowi wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia, gdy był zatrudniony przez okres od 2 do 8 lat – dwumiesięcznego wynagrodzenia, a w przypadku pozostawiania w stosunku pracy powyżej 8 lat – trzymiesięcznego wynagrodzenia.